Johannesbrood

algemeen AJVAR – algemene producten en bereidingswijzen

 

Johannesbrood

Ceratonia siliqua” is de Latijnse naam voor Johannesbrood, en dat komt van het Griekse “koras“, wat “hoorn” betekent, naar de vorm van de peulen. Die peulen, en niet de zaden, zijn het eetbare deel van de boom. Johannesbrood is rijk aan suikers en wordt gebruikt in poedervorm of als siroop, als ingrediënt in gebak en koek en als een substituut voor koffie en chocolade.

johannesbrood

Johannesbrood werd al in het oude Egypte gegeten. Het was een veel gebruikte zoetstof en heeft het zelfs geschopt tot hiëroglief. De afbeelding hierboven is een johannesbroodpeul. Het heet “ndm”. Die “d” in het midden staat voor een “dj”-klank. De geleerden hebben afgesproken dat het woord zou moeten worden uitgesproken als “nedjem”. Het is een ideogram voor “zoet”.
De Egyptenaren gebruikten de klevende eigenschappen van johannesbrood ook voor de mummificatie van hun dierbare overledenen, getuige de peulen en zaden die in graven zijn gevonden.

Ook de Romeinen waren gek op de peulen vanwege hun natuurlijke zoetheid, en na hun de Arabieren, die de bomen hebben geplant in Noord-Afrika en Spanje, samen met de citroenen en de olijfbomen. Via de Spanjaarden kwam de boom terecht in Mexico en Zuid-Amerika, en dankzij de Britten kon Johannesbrood mee naar Zuid-Afrika, India en Australië. Zo verspreidde de boom, die nauwelijks aandacht vraagt en een grote oogst oplevert, zich vanuit het Oostelijke Middellandse Zee-gebied over de warmere streken van de wereld.

Tot op de dag van vandaag wordt het sap van Johannesbrood gedronken tijdens de Islamitische Ramadan, en ook tijdens het Joodse feest van Tu Biesjwat, het nieuwjaar voor de bomen, wordt Johannesbrood gegeten. Op Cyprus wordt een siroop van Johannesbrood op grote schaal voor de export gefabriceerd, en staat daar bekend als het “Zwarte Goud van Cyprus”. Ook op Malta wordt een siroop gemaakt die heilzaam zou zijn bij hoest en keelpijn. In Spanje en Portugal wordt het voornamelijk gebruikt als dierenvoer, met name voor ezels.

johannesbrood

Johannesbrood is niet alleen lekker zoet, maar ook razend gezond: het bevat drie keer zoveel calcium als melk. Het is ook rijk aan ijzer, fosfor en natuurlijke vezels. Het is trouwens niet alleen een smakelijke, maar ook een gezonde vervanger van chocloade, dat het voor veel zoogdieren giftige theobromine bevat. Johannesbrood doet het zonder, en wordt daarom ook gebruikt om hondenkoekjes een chocoladesmaakje te geven.

Johannesbrood is zeer goed voor de spijsvertering. Het helpt tegen spugen bij zuigelingen en schijnt ook heilzaam te zijn bij diarree. Volgens een Duitse studie kan het eten van Johannesbrood je cholestrorol binnen een paar weken verminderen. Het is bovendien goed tegen hoest, bevat stoffen die heilzaam zijn bij astma of allergische reacties van de luchtwegen. Een ander voordeel van Johannesbrood is dat het geen cafeïne bevat. Koffie van Johannesbroodmeel is dus prima geschikt voor mensen met een hoge bloeddruk. Johannesbrood is rijk aan tannines, die bekend staan om anti-allergene en anti-bacteriële eigenschappen. Bovendien wordt er gefluisterd dat het een goed afrodisiacum zou zijn.

Waar of niet waar: vanwege het hoge gehalte aan suikers kun je er in ieder geval een lekker borreltje van stoken. In Turkije, Malta, Sicilie, Spanje en Portugal gebeurt dat dan ook op grote schaal.

Geen wonder dus dat Johannes de Doper zijn lange verblijf in de woestijn kon overleven. Weliswaar heeft de Bijbel het over een dieet van alleen sprinkhanen en wilde honing, maar de traditie wil dat het vooral dankzij de voedzame en gezonde Johannesbroodboom was, die als dank daarvoor tot op de dag van vandaag zijn naam mag dragen.

De oude Grieken, die nog nooit van Johannes hadden gehoord, noemden de boom complimenteus de “Egyptische vijg”, aldus vertelt ons de Griekse geleerde Theophrastus (371-287 v.Chr.), ook wel de “vader van de plantkunde” genoemd vanwege zijn geschriften over dit onderwerp.

In de oudheid werd Johannesbrood overigens niet alleen gebruikt om te eten. De zaadjes van de Johannesbroodboom hebben, ongeacht de grootte of de omstandigheden waaronder het bewaard wordt, altijd hetzelfde gewicht: 1 zaadje weegt exact 0,18 gram. Het zaad, dat in het Grieks “keration” heet, werd gebruikt om goud mee te wegen, en daaraan danken we nu nog steeds de naam voor het gewicht van goud: karaat.

2 reacties op “Johannesbrood

Laat een antwoord achter aan Hannelore Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *